Vormingscentrum Onderwijs Kempen

Psychomotorische ontwikkeling en remediërend leren

04-10-2025

Campus Vorselaar - Lepelstraat 2 - 2290 Vorselaar

Het efficiënt en effectief werken met kinderen met leer- en ontwikkelingsproblemen is niet altijd eenvoudig. Jarenlang werkten leerkrachten en therapeuten afzonderlijk aan één doel: het kind met leerbeperkingen helpen om zijn of haar leren weer vlot te trekken. Enerzijds werkten leerkrachten vooral efficiënt en direct aan de zichtbare (leer)problemen. En anderzijds waren er de psychomotorisch therapeuten (ergotherapeuten, kinesitherapeuten, gediplomeerde PMT'ers) die vanuit hun deskundigheid in de groot- en fijnmotorische-, ruimtelijk-visuele, visuomotorische, lateraliteits- en handschriftontwikkeling hun remediërende verdiensten hadden in het versterken van de basisvaardigheden en onderliggende ontwikkelingstekorten.

Deze jaarcursus combineert beide invalshoeken. Onder het motto: ‘Twee weten meer dan één!' is er een goed teamwerk ontstaan waarbij lesgevers uit verschillende disciplines hun efficiëntste zorgstrategieën voorstellen. Het al doende leren en remediëren zonder saaie werkblaadjes maar met heel veel materialen is het uitgangspunt van dit cursustraject. Het creëren van een krachtige, handelende leer- en remedieeromgeving staat daarbij centraal. De cursus bestaat uit 12 intensieve lesdagen van 9u tot 16u waarop telkens één invalshoek behandeld wordt door een ervaren en zeer deskundig lesgever. Je ontvangt na het volgen van alle lesdagen en een gunstig advies vanuit permanente evaluatie, een certificaat van deelname. Deze permanente evaluaties gebeuren tijdens de lesdagen.

Lesdagen

Lesdag 1 | Van probleemsignalering tot eindverslag | intelligentie, aandacht en concentratie

Na deze lesdag hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over de laatste wetenschappelijke theorieën over intelligentie; hoe intelligentie en ook aandacht onderzocht kunnen worden (welke materialen hierbij gebruikt worden); de psychometrische eigenschappen van testmateriaal voor ontwikkelingsstoornissen zoals ADHD en ASS.
Na deze lesdag zijn de cursisten vaardiger in het aangaan van gesprekken met ouders en andere betrokken hulpverleners; het opmaken van een eigen onderzoeksverslag én het bepalen van therapiedoelstellingen; het interpreteren van multidisciplinaire psychodiagnostische onderzoeken; het aanreiken van hulpmiddelen tijdens de therapieën (en waar deze terug te vinden).
Na deze lesdag hebben de cursisten de attitude verworven om met een kritische houding te kijken naar verslaggeving van multidisciplinaire, psychodiagnostische onderzoeken.

Lesdag 2 | Motorische ontwikkeling in kaart brengen: testing en observatie

Na deze les hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over het belang van observatie bij een gestandaardiseerde afname van verschillende soorten motorische tests; de relatie tussen hulpvraag, observaties en testresultaten.
Na deze les zijn de cursisten vaardiger in het gestandaardiseerd afnemen, scoren van en observeren tijdens de meest courante motorische tests.
Na deze les hebben de cursisten de attitude verworven om kwaliteitsvolle observaties te doen en zo objectief mogelijke beeldbepalingen te maken van de motorische ontwikkeling van kinderen.

Lesdag 3 | Ontwikkeling van de grote motoriek, lichaamsschema, evenwicht, (bilaterale) coördinatie en richtingsgevoel.

Na deze lesdag hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over motorische stoornissen/functiestoornissen; de ontwikkeling van de bilaterale coördinatie; hoe het richtingsgevoel, lichaamsschema en evenwicht kan ontwikkelen en elkaar kunnen versterken; hoe het richtingsbesef van belang is voor de ontwikkeling van kleuters en lagereschoolkinderen.
Na deze lesdag zijn de cursisten vaardiger in het uitvoeren van een behandelplan bij kinderen met een ontwikkelingsprobleem of -achterstand; het toepassen van het motorische leren (oefenmethodieken), op basis van klinisch redeneren, afgestemd op de specifieke kind, taak en omgevingsfactoren.
Na deze lesdag hebben de cursisten de attitude verworven om steeds te starten met een gerichte observatie en deze in verband te brengen met de aangebrachte wetenschappelijke achtergronden.

Lesdag 4 | Mediatie en cognitie: Hoe haal ik het beste uit een kind?

Na deze lesdag hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over de cognitieve functies die het werk van de kinderen ondersteunen; de wijze waarop cognitie het werk gunstig of ongunstig beïnvloedt; het feit dat bij elke psychomotorische activiteit rekening moet worden gehouden met de cognitieve voorwaarden die aan de opdrachten zijn verbonden en met de cognitieve mogelijkheden van de cliënt; de mediërende criteria die de therapeut hanteert en hoe die het werk van de cliënt beïnvloeden.
Na deze lesdag zijn de cursisten vaardiger in het beoordelen van de cognitieve elementen die het werk van de cliënt al dan niet gunstig beïnvloeden; het reflecteren over hun persoonlijke mediatiestijl.
Na deze lesdag hebben de cursisten de attitude verworven om het cognitieve aspect van het werk mee in rekening te brengen tijdens het voorbereiden, het uitvoeren en het evalueren.

Lesdag 5 | Bewegen als poort tot leren en als remediëringsmiddel

Na deze lesdag hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over het stressmechanisme bij kinderen en de impact op de ontwikkeling; de stressverlagende motorische acties en technieken; de samenhang van de verschillende onderdelen van de (psycho)motorische ontwikkeling bij kinderen; hoe je gericht beweging en bewegingspatronen kan observeren en van hieruit oefenschema’s kan ontwerpen.
Na deze lesdag zijn de cursisten vaardiger in het ontwerpen van doelgerichte bewegingsopdrachtjes die de motorische ontwikkeling gericht stimuleren; het ontwerpen van uitdagende en speelse bewegingsactiviteiten die de motorische ontwikkeling van verschillende doelgroepen gericht stimuleren.
Na deze lesdag hebben de cursisten de attitude verworven om kinderen doelgerichte bewegingskansen te bieden.

Lesdag 6 | Grafomotorische en fijnmotorische ontwikkeling: schrijfproblemen in de handschriftontwikkeling aanpakken

Na deze lesdag hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over de ontwikkeling van de grafomotorische vaardigheden bij kinderen en de psychomotorische impact van tekorten in de grafomotorische ontwikkeling; de motorische bewegingen die belangrijk zijn in het schrijfproces; de fijnmotorische vaardigheden en specifiek de handontwikkeling van baby tot volwassene en de wetenschappelijke achtergronden daarbij; de samenwerking tussen de handen en de impact van fijnmotorische problemen op dagelijkse taken.
Na deze les zijn de cursisten vaardiger in het doelgericht ontwerpen van oefeningen om de in-handmanipulatie, de fijne motoriek en de grafomotoriek te bevorderen.

Lesdag 7 | Leerstoornissen: anders bekeken en al doende aanpakken – specifiek voor taal.

Na deze lesdag hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over de taalontwikkeling; het verschil tussen taal- en spraakpathologie en de mogelijke invloed van een taalstoornis op het schoolse leren; de risicosignalen en de foutenpatronen die lezende en spellende kinderen kunnen maken.
Na deze les zijn de cursisten vaardiger in het detecteren van spraak- en spellingsproblemen en het tijdig doorverwijzen naar externe diensten; het interpreteren van een logopedisch bilan om op deze manier de multidisciplinaire samenwerking te faciliteren; het opstellen van een kinesitherapeutisch zorgplan rekening houdend met de afwijkende taalontwikkeling; de lees- en/of spellingsbeperking van een kind én het afstemmen van de therapie door dispenserende en/of compenserende maatregelen.

Lesdag 8 | Leerstoornissen: anders bekeken en al doende aanpakken – specifiek voor rekenen.

Na deze lesdag hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over de samenhang tussen motorische telvaardigheden en problemen op school die te maken hebben met tellen, richtingen en handgebruik; wat er op school aan bod komt aan richtingsgevoelige en motorisch ondersteunde leerstof en wat de impact van psychomotorische problemen kan zijn voor een kind op het schoolse leren.
Na deze les zijn de cursisten vaardiger in het gestandaardiseerd afnemen, scoren van en observeren tijdens tests voor handgebruik en richtingen.
Na deze les hebben de cursisten de attitude verworven om in gesprek te gaan met de leerkracht van het kind om de impact van psychomotorische problemen op de ontwikkeling op school bespreekbaar te maken.

Lesdag 9 | Ruimtelijke oriëntatieontwikkeling

Na deze les hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over de ontwikkeling van ruimtelijke oriëntatie bij kinderen en de verschillende toepassingsgebieden; actuele wetenschappelijke inzichten in verband met de ruimtelijke oriëntatieontwikkeling; de remediëring van tekorten in de ruimtelijke oriëntatie van kinderen en de gevolgen hiervan.
Na deze les zijn de cursisten vaardiger in het gericht ontwerpen van ruimtelijke oriëntatie-oefeningen; het gebruik van speelse materialen en oefeningen op een motorisch en didactisch onderbouwde manier.
Na deze les hebben de cursisten de attitude verworven om met kinderen om te gaan in situaties waarin ze iets moeten leren dat moeilijk is en doorzetting vergt.

Lesdag 10 | Ruimtelijk-visuele + visuo-motorische problemen opsporen en al doende aanpakken.

Na deze lesdag hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over verschillende mogelijke meetinstrumenten en observatieschema’s; het opstellen van een behandelplan op basis van verschillende oefenmethodieken
Na deze lesdag zijn de cursisten vaardiger in het opstellen van een handelingsplan, op basis van klinisch redeneren, uitgaande van de hulpvraag, anamnese, onderzoek, doelen en dit gebaseerd op evidence-based richtlijnen en integratie van de verworven kennis
Na deze les zijn de cursisten vaardiger in het doelgericht ontwerpen van oefeningen om de visuomotoriek en ooghandcoördinatie te bevorderen.

Lesdag 11 | Zelfwaardegevoel en zelfregulering als voorwaarde tot leren.| Executieve functies

Na deze lesdag hebben de cursisten meer inzicht gekregen in/kennis verworven over hoe zelfregulering/executieve functies zich manifesteren in het dagelijks gedrag en leren; hoe de ontwikkeling van deze functies samenhangt met de ontwikkeling van het brein; hoe een zwakke zelfregulering/executieve functies het leerproces beïnvloeden bij kinderen.
Na deze lesdag zijn de cursisten vaardiger in het herkennen van signalen en symptomen van een zwakke zelfregulering/executieve functies in het gedrag van leerlingen of cliënten; het inzetten van concrete strategieën, hulpmiddelen en interventies om deze functies te ondersteunen en te versterken in hun praktijk; het evalueren van hun interventies en indien nodig aanpassen om beter in te spelen op de behoeften van de leerling of cliënt.
Na deze lesdag hebben de cursisten de attitude verworven om individuen met een zwakke zelfregulering/executieve functies te ondersteunen, met de nadruk op groei en mogelijkheden; op een empathische en begripvolle manier de uitdagingen die gepaard gaan met zwakke executieve functies aan te gaan en zijn bereid om hun aanpak daarop af te stemmen.

Lesdag 12 | Integratie-opdracht en synthese van de leerlijnen

De integratie-opdracht bestaat uit het opstellen van een casusverslag waarin cursisten hun opgedane kennis en vaardigheden toepassen op een specifieke casus van een kind met ontwikkelingsproblemen. De opdracht omvat het signaleren van problemen, het uitvoeren van observaties (en tests), het opstellen van een behandelplan, het implementeren van interventies en het evalueren van de resultaten. Cursisten dienen hun bevindingen en reflecties te documenteren in een gestructureerd eindverslag.
Samen met de cursisten wordt een overzichtelijk en samenhangende synthese, waarin alle leerlijnen en de onderlinge, versterkende verbanden die in deze cursus aan bod komen, visueel weergegeven.
Deze synthese omvat de kern van de verschillende lesdagen en hun concrete leerdoelen, de onderlinge samenhang en opbouw van de kennis en vaardigheden worden benadrukt.
Na deze cursus hebben de cursisten de attitude verworven om kritisch na te denken over de impact van motorische problemen op de schoolse vaardigheden van kinderen.

Lesgevers

Wendy Peerlings | psychomotorisch therapeut, leraar lager onderwijs, auteur en deskundige op het vlak van leer- en ontwikkelingsstoornissen bij kinderen
Saskia Loenders | psychomotorisch therapeut, kinderkinesitherapeut
Albert Janssens | leraar (buitengewoon) lager onderwijs, praktijklector lerarenopleiding, trainer in mediërend leren
Cathy Crabbe | master Lichamelijke Opvoeding (fitness en gezondheid), docent Motorische basisvorming aan de lerarenopleiding
Alisia Poelman | kinderkinesitherapeut
Jill Moens | kinderkinesitherapeut
Jip Caers | kinderkinesitherapeut
Lindsay Mattheys | logopedist
Merel Sabo | logopedist
Jirka Houben | logopedist
Sofie Wyns | psycholoog
Marjan Wouters | leerondersteuner
Lies Ledegen | integratieve kindertherapeut

Lesdagen telkens van 9u tot 16u

Doelgroep

Leraren basisonderwijs en secundair onderwijs 1ste graad, kinderkinesitherapeuten, psychomotorisch therapeuten, ergotherapeuten, kinderpsychotherapeuten, logopedisten en psychologen. Ook voor zorgbegeleiders, ondersteuners en CLB-medewerkers. Deze cursus staat open voor al wie interesse heeft en werkzaam is op dit terrein.

Locatie opmerkingen

Gratis parkeren kan op de parking van de hogeschool of op de parking in de Nieuwstraat.

Opmerkingen

Deze jaarcursus is geaccrediteerd door Pro-Q-kiné, het kwaliteitsbevorderend systeem van de erkende beroepsvereniging van kinesitherapeuten. Na afloop ontvang je 24 opleidingseenheden in je PE-online portfolio. Meer info zie Pro-Q-kiné